بررسی آماری تاثیر چاههای آب بر یکدیگر در یک مجموعه چاه، مطالعه موردی منطقه گرمابدشت- سیاهتلو (گرگان)

سابقه و هدف: منابع آب زیرزمینی در منطقه گرمابدشت- سیاهتلو به عنوان تامین کننده بخش مهمی از آب شرب شهر گرگان دارای اهمیت ویژه ای می باشند. در این منطقه تعداد زیادی چاه در یک محدوده کوچک واقع شده اند و در حقیقت این منطقه یک مجموعه چاه را تشکیل می دهد و به علت تداخل مخروط افت این چاهها با یکدیگر، سطح آب در برخی از این چاهها به طور قابل توجهی پائین افتاده است. پائین افتادن سطح آب در این چاهها باعث کاهش قابل توجه آبدهی آنها شده است و بعضی از چاه ها تخریب شده اند. با عنایت به محدود بودن منابع آب های سطحی برای تامین نیازهای جدید آب آشامیدنی شهر گرگان توجه اصلی به منابع آب زیرزمینی شده است. از آنجایی که حوضه های آب زیرزمینی که برای تامین آب شرب مورد استفاده قرار می گیرد در یک محدوده کوچک واقع می شوند و میزان آبدهی چاه ها در این منطقه را تحت تاثیر قرار می دهد. تاکنون مطالعه جامعی در خصوص تاثیر مجموعه چاه ها بر روی کاهش آبدهی چاه ها انجام نگرفته است. به این منظور در این تحقیق به تاثیر نقش مجموعه چاه های موجود در یک محدوده کوچک (گرمابدشت) بر روی میزان آب استخراج شده بررسی شده است. مواد و روش ها: برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی می تواند باعث افت شدید سطح آب های زیرزمینی شود که از عوامل موثر بر کاهش آبدهی در مجموعه چاه ها، فاصله چاه های مجاور از یکدیگر و میزان برداشت زیاد آب از چاه ها در مجموعه چاه ها می باشد. بر اساس دو عامل فوق و تاثیر گذاری آن بر کاهش آبدهی چاه های منطقه گرمابدشت- سیاهتلو، از تعدادی شاخص آماری استفاده شده است. شاخص فاصله (di) و شاخص دبی- فاصله (dqi) بر اساس عوامل موثر بر کاهش آبدهی تعریف شده است. عامل دیگری که در کاهش آبدهی چاه ها در مجموعه چاه ها نقش بسزایی دارد، ساختمان چاه است. با استفاده از ارزیابی شاخص های آماری ارائه شده در این تحقیق، یک روش ساده و کاربردی به منظور تعیین درصد تاثیر ساختمان چاه بر روی کاهش آبدهی چاه ها معرفی شده است. یافته ها: پس از بررسی میزان آبدهی چاه ها و همچنین کاهش آبدهی چاه ها، این نتیجه بدست آمد که تغییرات آبدهی با شاخص dqi بیشترین همبستگی را نشان می دهد. و با تعیین فاصله میان چاه ها می توان تاثیر این عوامل را در کاهش آبدهی به حداقل رساند. در خصوص بررسی ساختمان چاه ها، نتایج حاصله از این تحقیق بیانگر این است که مقدار تاثیر ساختمان چاه بر کاهش آبدهی چاه ها از صفر تا 75 درصد متغیر بوده است. نتیجه گیری: با استفاده از شاخص های تعریف شده می توان یک حریم مناسب برای ایجاد مخروط افت در اطراف چاه ها ایجاد نموده تا از تداخل مخروط افت ها جلوگیری شود و تغییرات در میزان آبدهی چاه هایی که در آن برداشت صورت می گیرد به حداقل کاهش یابد. با بررسی شاخص های فوق شاخص dqi بهترین شاخص آماری به منظور کمترین میزان کاهش آبدهی شناخته شده است. به جهت ارزیابی تاثیر ساختمان چاه بر کاهش آبدهی چاه-ها یک شیوه جدیدی در این مقاله ارائه شده است که بر اساس آن هر چه شاخص دبی به فاصله (dqi) بیشتر باشد، درصد کاهش آبدهی چاه ها هم بیشتر می شود.